İktisat gazeteciliğinde sade vatandaşın anlayacağı yalınlıkta haber sunmak kuralı hakim. Lakin haberler, kurumların açıklamalarında geçen iktisadi tabirlerle aktarıldığında, bazen anlaşılamayabiliyor.
Bilhassa son yıllarda iktisat haberinin metinlerinde tahminen de hayatımızda birinci kere duyduğumuz kavramlarla karşılaşıyor ve şaşkınlık yaşayabiliyoruz.
Ya da kimilerini daima duymaktan söze aşına olduk ancak manasını tam olarak tanımlayamıyoruz.
EKONOMİSTLER DE “BİLMİYORUM” DİYEBİLİYOR
Pekala anlamakta zorluk çektiğimiz bu tabirler hangileri?
İşte iktisat haberlerini okurken zorlanılan kimi tabirlerin tarifleri:
AÇIK PİYASA SÜREÇLERİ (APİ): Açık para süreçleri yani APİ, Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası (TCMB) para siyaseti araç kümelerinden biridir. Finansal piyasalarda merkez bankalarının finansal aktörlerle yapmış oldukları borç alma ve verme süreçlerine denir. Bu nedenle piyasaya süreksiz olarak likidite olarak verilmesi yahut piyasadan süreksiz olarak likidite çekilmesine yol açar. Para arzının bileşenlerinden olan ve TCMB’nin yaratmış olduğu rezerv paranın ölçüsünün yönetilmesi ile ilgili para siyaseti araçları kümesidir.
ALTIN VE GÜMÜŞ İÇİN BELİRLENEN DEVLET ORANLARININ YÜZDESİNİ DEĞİŞTİRMEK: Altın ve gümüş için belirlenen devlet oranlarının yüzdesini değiştirmek, bazen karıştırıldığı üzere altın ithalatıyla ilgili değildir. Devletin gelirlerini artırmak için altın madenlerinden aldığı hissesi artıran bir karardır. Daha çok altında kıymet artışıyla ilgilidir.
AKREDİTİF: Akreditif, bir malı ihraç yahut ithal ederken, malın bedelini, kararlaştırılan koşulların yerine gelmesi halinde ödeneceğinin teminatıdır. Akreditif süreçleri, finans kurumlarının aracılığıyla yapılmaktadır ve ihracatçı için yetkili bankaya gönderilen teminat mektubunu kapsar.
ETKİN RASYOSU: Etkin rasyosu, ismi verilen bir denkleme nazaran bankaların aşikâr oranlarda kredi vermesi, menkul değer alması yahut TCMB ile swap yani takas yapmaları istenir. Bankalar, topladıkları mevduat ile bu kaynağı kıymetlendirdikleri krediler, menkul değerler ve swap süreçleri ortasında bu formüle nazaran bir istikrar kurmak zorundadır.
ARBİTRAJ: Arbitraj, finans teorisinde arbitraj, tıpkı ya da farklı finansal piyasalarda süreç gören finansal eserlerin olması gereken fiyatıyla süreç gören fiyatı ortasında bir fark olduğunda ortaya çıkar. Bu türlü bir durumun meydana gelmesi halinde rasyonel yatırımcılar devreye girer ve fiyat farklılığının yarattığı avantajdan yararlanarak ilgili finansal varlığın fiyatının tekrar olması gereken düzeye gelmesini sağlar.
BONO: Bono, sabit getirili menkul değer tiplerindendir. Vadesi 1 yıldan kısadır. Özel yahut kamu şirketleri tarafından kısa vadeli borçlanma maksadıyla ihraç edilir. Ülkelerin merkezi idarelerince ihraç edilenlerine “Hazine Bonosu” denir. Artık fizikî olarak basılmayan bono, büsbütün kaydi olarak ihraç edilir.
BROKER: Broker, finansal piyasalarda süreç yapan tarafların yalnızca buyruğunu ilgili piyasalara ileten gerçek kişi yahut finansal aracıya denir. Broker tüm finansal süreçleri daima müşterileri ismine gerçekleştirir. Kendi ismine öteki finansal kurumlarla yahut müşterilerle süreç yapamaz. Ülkemizde yalnızca buyruk iletimine aracılık faaliyet müsaadesi olan aracı kurumlar, kurumsal brokerlere örnek olarak gösterilebilir.
CARİ İSTİKRAR: Cari istikrar, ödemeler istikrarının ana kısımlarından biridir. Bir ülkenin öbür ülkelerle yapmış olduğu her türlü ticareti gösterir. Alt başlıklarını dış ticaret istikrarı (mal dengesi), hizmetler istikrarı ve net dış alem ve faktör gelirleri (NDAFG) olarak isimlendirilebilir. Dış ticaret istikrarı, mal ihracat ve ithalat fiyatları ortasındaki farktır. Şayet ihracat ithalattan fazla ise dış ticaret fazlası, aksi durumda ise dış ticaret açığı oluşur. Bir ülke cari açık vermişse yurt dışından sermaye girişi olmuş ya da var olan döviz rezervleri kullanılmış, şayet cari fazla vermişse yurt dışına sermaye yatırımı olmuş yahut döviz rezervleri artmış demektir.
DALGALI KUR: Dalgalı kur, dışsal ve gerçek daldan gelen şoklara dirençli dalgalı kur sistemi gün içinde daima olarak yine belirlenir.
DEFLASYON: Deflasyon, makul bir devirde fiyatlar genel düzeyinde görülen düşüşlere deflasyon yani negatif enflasyon denir. Fakat her düşüş deflasyon olarak isimlendirilemez. Deflasyondan kelam edebilmek için fiyat düşüşlerinin birbirini izleyen devirler boyunca devam etmesidir. Yani süreklilik göstermesi gerekir. Deflasyon hesaplaması için mal ve hizmetler ya da eserler ile bunların yüklerinden oluşan bir sepet oluşturulur. Burada dikkat edilmesi gereken bu sepetin tüm eserleri kapsamadığı üzere sepeti oluşturan eserlerin yükleri da birbirlerine eşit olmadığıdır.
DEVALÜASYON: Devalüasyon, bir döviz cinsinin diğer bir döviz cinsine ya da genel olarak öteki döviz cinslerine karşı bedel kaybetmesidir. Zıddı revalüasyondur. Dalgalı kur rejiminin uygulandığı ülkelerde devalüasyonlar günlük ve anlık olarak değişimler olarak yaşanabilir. Sabit çıpa, yönetilen dalgalanma yahut yatay bantlar rejimine sahip ülkelerde devalüasyonlar anlık yahut günlük olarak değil ilgili ülkenin parasıyla ilgili kıymet kaybetme baskılarının kelam konusu olmasıyla tesirleri ekseriyetle çok büyük olan ani değişiklikler formunda olur. 1994 krizi ile 2001 krizinden sonra Türk lirasında görülen paha kayıpları bu manada örnek olarak gösterilebilir.
DİREKT YATIRIM: Direkt yabancı yatırım ya da direkt yabancı sermaye yatırımı, portföy yatırımları dışında kalan, bir yahut birden fazla memleketler arası yatırımcının tamamına sahip olarak yahut yerli bir yahut birkaç firma ile paydaşlık halinde gerçekleştirdiği yatırılabilir kaynakların bir öteki ülkeye taşınmasıdır.
ENFLASYON: Enflasyon, birbirini izleyen periyotlar boyunca fiyatlar genel düzeyindeki yükselişe enflasyon denir. Lakin her yükseliş enflasyon olarak isimlendirilemez. Enflasyondan kelam edebilmek için fiyat yükselişlerinin birbirini izleyen periyotlar boyunca devam etmesi, yani süreklilik göstermesi gerekir.
ENFLASYON SEPETİNİN HAZIRLANMASI: Husus sepetlerinin ve tartılarının güncellemesi, her yılın sonunda yapılmakta ve zincirleme Laspeyres formülü ile seri devam ettirilmektedir. Her yıl aralık ayı prestiji ile yeni unsurlar endekse dahil edilmekte ya da kıymetini kaybeden unsurlar endeksten çıkarılmakta ve yeni tartılar endeks hesabında kullanılmaktadır.
EUROBOND: Eurobond; kurum, şirket yahut devlet tarafından yabancı para cinsinden yurtdışına ihraç edilen uzun vadeli, kupon ödemeli tahvillerdir. Yabancı para ve TL mevduat faizlerinin düştüğü bir ortamda yüksek getiri sağlar.
FAİZ: Faiz bugün tüketmeyip tasarruf etmek emeliyle ödünç verilen yahut öbür bir maksatla kullanılmayıp, diğerine ödünç verilen meblağlar için istenen bedele “faiz”; bunun oransal sözüne de “faiz oranı” denir. Paranın vakit kıymetini belirleyen en değerli faktörlerdendir. Başkaları ise beklenen getiri oranı ve sermaye maliyetidir.
FAİZ ORANI: Faiz oranı; dönemsel faiz oranı, yıllık “basit faiz oranı” yahut “bileşik faiz oranı” olarak söz edilebilir. Dönemsel faiz oranı belli bir periyodun sonunda ödenecek yahut tahsil edilecek olan faiz fiyatını belirlemekte kullanılır. Yıllık kolay faiz oranı dönemsel faiz oranının bir yılın tamamı için hesaplanan faiz oranıdır. Bileşik faiz oranı, birbirini izleyen birkaç muadil devir boyunca anapara ve faiz meblağlarının daima borçlanılması yahut borç verilmesi durumunda elde edilecek bütün faiz fiyatını tespit etmek gayesiyle kullanılan faiz oranıdır.
FİNANSAL ARAÇLAR: Finansal araçlar, şahısların tasarruflarını değerlendirmesini ve şirketlerin sahip olduğu varlıkları ve risklerini yönetmelerini sağlayan araçlara denir.
İKTİSADİ YÖNELİM ANKETİ VE GERÇEK KESİM İTİMAT ENDEKSİ: İmalat sanayi bölümündeki gelişmeleri takip etmek ve ekonomik büyümeye ait öncü göstergeler üretmek gayesiyle İktisadi Yönelim Anketi’ni uygulanır ve sonuçlarından Gerçek Kesim İtimat Endeksi’ni oluşturulur.
KONSOLİDASYON: Milletlerarası borçlanma süreçlerinde, borçlu bankanın yahut direkt doğruya borçlu olan devletin alacaklı olan kurum ya da devletle anlaşarak, borcun vadesinin daha ileri bir tarihe ertelenmesine, borcun vadesinin uzatılmasına ya da tekrar yapılandırılmasına “konsolidasyon” denir.
LİKİDİTE: Likidite, yükümlülükleri vaktinde eksiksiz olarak karşılama gücüdür. Ya da vadesi gelen bir borcunuzu diğer bir kaynaktan çarçabuk borç alarak ödeyebilme gücü olarak da tanımlanabilir. Bunların yanında sahip olunan varlıkların gerektiğinde süratli bir biçimde ve piyasa fiyatına yakın seviyelerden elden çıkarabilme imkanıdır. Bu üçünü tek tek yahut hepsini bir ortada yapabilme gücü varsa “likidite sorunu yok” denilmektedir.
MAKAS/SPREAD: Makas hem yatırım araçlarının yahut finansal eserlerin alım fiyatları ile satım fiyatları ortasındaki farkı, hem de kredi faiz oranlarıyla yahut sabit getirili menkul değerlerin getiri oranları ile risksiz getiri oranları ortasındaki farkı gösterir.
MERKEZ BANKASI’NIN BORÇLANMA LİMİTİNİ DÜŞÜRMESİ: TCMB’nin borçlanma limitini düşürmesi, likidite idaresi kapsamında atılan sıkılaştırma adımları çerçevesinde, TL likiditesini kısarak, dolar ve öbür paralar karşısında TL’nin kıymetini korumak için alınmış bir tedbirdir.
MİLYEM BEDELLERİ: Milyem bedeli, altın saflığının 1.000 üzerinden değerlendirmesi olarak açıklanır.. Bu pahanın hesaplanabilmesi için altından yapılan unsurun içerisinde bulunan saf altın kütlesi, toplam kütleye bölünerek 1.000 ile çarpılır.
NOMİNAL KIYMET: Nominal paha, bir değerin üzerinde yazan pahadır. Örneğin, Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından çıkarılan her bir devlet iç borçlanma senedinin (DİBS) nominal kıymeti, üzerinde fiilen yazan kıymet olan 100 liradır. Misal halde 200 lira banknotun nominal pahası üzerinde yazan bedel olan 200’dir.
ONS: Ons ölçüsü, altın, gümüş, platin, elmas, yakut üzere değerli maden yahut taşların kütlelerinin ölçülmesini sağlayan bir kütle ünitesidir. Fransa’nın Troyes kentinde kullanılan Troy Tartı Sistemi’ne ilişkin ölçü ünitesi genel olarak kullanılan bir kıymettir. 1 Troya onsu tam olarak 31,1034768 grama eşittir. İngiltere’de de saf altının 1 onsu 28,3495231 grama eşittir. Saf altın, katıksız altın demektir; “24 ayar” ya da “has altın” olarak da tanımlanır. Ons altın, gram altının Türk lirası karşılığını hesaplamak için kullanılır. Daha sonra da gram altın fiyatı üzerinden çeyrek ve yarım altının fiyatı belirlenir. Sembolü OZ’dir.
OPSİYON: Muhakkak bir finansal varlık ya da emtiayı yani destek varlığı taraflarca tespit edilen bir fiyattan yani kullanım fiyatı ileri bir tarihte alma ya da satma hakkı veren türev süreçtir. Opsiyon sürecinde direkt destek varlığın alınması ya da satılması değil alım ya da satım hakkının alınıp satılması kelam bahsidir. Opsiyon süreçlerinde alıcının vadede kontrattan vazgeçme hakkı vardır. Lakin alıcı satın almış olduğu hakkı kullanmak isterse, satıcı alıcının almış olduğu hak kullanımına nazaran destek varlığı kullanım fiyatından almak ya da satmak durumunda kalır.
PARA PİYASALARI: Vadesi 1 yıldan kısa olan fonların el değiştirdiği finansal piyasa, para piyasası olarak isimlendirilir. Bu tanıma nazaran örneğin Hazine’nin ihraç etmiş olduğu devlet iç borçlanma senetlerinden (DİBS) biri olan hazine bonoları “para piyasası” eseri olurken, yatırım kredileri ve proje finansmanı kredileri vadeleri 1 yıldan uzun oldukları için “sermaye piyasası” eseri sayılır.
PARA SİYASETİ: Para siyaseti, TCMB’nin fiyat istikrarı gayesine ulaşmak için aldığı tüm kararları söz eder. Bu kararlarla TCMB iktisattaki para ve kredi ölçüsünü etkilemeyi maksatlar. Para Siyaseti Heyeti tarafından yılda 8 defa belirlenen faiz oranı ise para siyasetinin esas aracıdır.
REVALÜASYON: Revalüasyon, dalgalı kur rejiminin uygulandığı ülkelerde revalüasyonlar günlük ve anlık değişimler olarak yaşanabilir.
SABİT KUR REJİMİ: Yerli paranın dış pahasının TCMB tarafından belli bir kurla yabancı paralara karşı eşitlenmesi rejimidir. Sabit kur, bir kere belirlendiğinde TCMB tarafından değiştirilinceye kadar birebir kalır. Yani yerli para bu rejimde döviz karşılığında basılmış olur.
SERMAYE PİYASALARI: Vadesi en az 1 yıl ve üzerinde olan fonların el değiştirdiği finansal piyasalar, sermaye piyasaları olarak isimlendirilir. Bu tanımlamaya nazaran örneğin Hazine’nin ihraç etmiş olduğu devlet iç borçlanma senetlerinden (DİBS) biri olan, vadesi en az 1 yıl olabilen devlet tahvilleri ile yatırım kredileri ve proje finansmanı kredileri, vadeleri 1 yıldan uzun oldukları için sermaye piyasası eserleri olarak kabul edilir.
STERİLİZASYON: Sterilizasyon, merkez bankalarının, çeşitli nedenlerle oluşan para arzı artışlarının tesirlerini dengelemek için uyguladıkları açık piyasa süreçlerine “sterilizasyon” denir. TCMB, döviz satın aldığında para arzındaki artışı menkul bedeller satışıyla piyasadan çekmeye çalışır ve döviz piyasasına yapılmış müdahaleyi böylece sterilize etmiş olur.
STAGFLASYON: Stagflasyon, resesyon ile enflasyonun birebir anda görüldüğü durumdur. Bu durumda iktisattaki işsizlik oranı artarken fiyatlar da süratle yükselmektedir. 1970 yılında, İngilizce stagnant (durgun) ile inflation (enflasyon, fiyatlar genel seviyesinin daima ve hissedilir artışı) sözlerinin birleşmesinden türetilmiştir. Ekonomik krizlerin en zorudur. Zira burada bir yandan enflasyonu düşürmeye uğraşırken bir yandan da iktisadın küçülmesini evvel durdurmaya, sonra da büyümeye döndürmeye yönelik bir iktisat siyaseti uygulamak gerekmektedir. Makroekonomik maksatların ve siyaset araçlarının birbiriyle çelişkisi en fazla burada ortaya çıkar. Bir yandan enflasyonu düşürmek, bir yandan büyümeye geçmek, bir yandan bunlara eşlik etmesi büyük mümkünlük içinde olan işsizlik artışını engelleyip, istihdamı artırabilmek birbiriyle çelişen amaçlardır.
SWAP: Swap, yapılan süreç nedeni ile mübadele, değişim yahut takas manasına gelir. Swaplar döviz kurlarına, faiz oranlarına, pay senedi endekslerine ve emtia fiyatlarına nazaran süreç görür. Piyasalardaki swap süreçleri, “farklı faiz çeşitlerine sahip olan borçların birbirleriyle değişimi” olarak tanımlanır. Swap oranları, bir kişinin kısa vadeli piyasalar karşısında talep ettiği sabit oranlardır. Süreç yapılacak paritede, farklı iki para ünitesinin faiz oranları ortasında hesaplanan fark swap oranını belirler. Destek varlıkların karşılıklı olarak el değiştirdiği türev kontratlar, swap kümesi altında toplanır. Bir swap sürecinde karşılıklı iki döviz cinsi el değiştirebildiği üzere tıpkı para cinsinden faiz oranları da değişebilir. Ayrıyeten hem döviz cinslerinin hem de faiz oranlarının karşılıklı el değiştirdiği swap kontratları vardır. Bunların dışında rastgele bir döviz cinsinin faizi ile menkul değerin yahut emtianın el değiştirdiği, ek olarak taşınan destek varlığın her türlü riskinin el değiştirmesine imkan veren swaplar da mevcuttur.
TCMB DÖVİZ DEPO İHALESİ: Döviz muhtaçlığı olan bankalarla dövizi olan bankalar ortasında TCMB garantörlüğünde makul bir faiz ve vadeyle süreç yapılır. Bazen de TCMB bir faiz belirler ve bankalar döviz likiditesi gereksinimini o faizle alır. Yani dövize fiziki talebi kurları olumsuz etkilemeden çözmek için yapılan bir süreç. Swap üzere bu süreç de bankalara kolaylık sağlar.
Bunu bir örnekle anlatmak istersek: A bankasında döviz olduğunu düşünelim, B bankasının da dövizle yapması gereken ödemesi olsun. B bankası, dövizi piyasadan rastgele toplamaya kalkarsa, yaptığı büyük çaptaki alım kurları oynatır. Bu da ekonomiyi olumsuz tesirler. Bunu önlemek ve istikrarı korumak için TCMB garantör olup, bir faiz belirler. A ve B bankası da inançlı halde döviz alır ya da satar. TCMB de döviz satabilir fakat sonuçta döviz alacaklı olarak kalıp üzerine de küçük bir faiz alır. Böylelikle döviz ölçüsüyle ilgili toplamda azalma olmaz.
TÜKETİCİ FİYAT ENDEKSİ (TÜFE): Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE), hanehalklarının tüketim harcamalarına mevzu olan mal ve hizmetlere ait fiyatların genel seviyesinde vakit içinde meydana gelen değişimin göstergesidir. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), TÜFE’yi hesaplayabilmek için hanelerin en çok tükettiği mal ve hizmetleri temel alarak bir mal ve hizmet sepeti oluşturur. TÜFE kapsamında hanehalklarının yoğunlukla alışveriş yaptığı işyerlerinin seçilmesi ve mal sepetinde yer alan hususlar için fiyatların bu işyerlerinden derlenmesi ve tüm yıl boyunca bu yapının korunması gerekmektedir. 2020 yılı TÜFE hesaplamaları kapsamında 81 vilayet merkezi ve 225 ilçeden yaklaşık 28 bin işyerinden 550 binin üzerinde fiyat aylık olarak 418 unsur ve 897 husus çeşidi için derlenmektedir ve 4 bin 274 kiracıdan kira verisi alınmaktadır. TÜFE kapsamında fiyatlar, fiyat hareketliliği yüksek olan eserlerde daha sık aralıklarla olmak üzere ayda 1, ayda 2 ve haftalık olarak fiyat gelişimini yansıtacak biçimde derlenmektedir. Akaryakıt, mazot, sigara ise günlük olarak takip edilmektedir. Toplam 418 husus ve 897 husus çeşidinden oluşan sepette ekmek, süt, yumurta, et, çay, zerzevat ve meyveler üzere temel besin hususlarının yanı sıra kira, elektrik, doğalgaz, su ve telefon faturaları üzere hanehalkının tertipli ödemeleri yer almaktadır. Ayrıyeten, sepette sigaradan, akaryakıta, eğitimden sıhhate, giyimden konut eşyasına, hanelerin tüketim harcamalarında değerli yer tutan tüm mal ve hizmetler kapsanmaktadır. TÜFE sepetinde yer alan mal ve hizmet fiyatlarının derlenmesinde, bu mevzuda eğitim ve deneyim sahibi 270 anketör vazife almaktadır. Her ay alandan derlenen fiyatlar, öncelikle 26 Bölge Müdürlüğü’ndeki uzman işçi tarafından bölge seviyesinde denetim edilmekte, tespit edilen tutarsızlıklar alanda tekrar sorgulanmaktadır. Data setinin merkeze iletilmesi ile birlikte tüm fiyatlar, toplam 30 çalışandan oluşan TÜFE Merkez Grubu tarafından tahlil edilmektedir. Bu süreçte husus seviyesinde beklenmeyen artış ve azalışlar, bölgeler ortası tutarsızlıklar tek tek irdelenmekte, tespit edilen her sorun için Bölge Müdürlüklerine geri dönüş yapılmaktadır. Tahlil süreçleri tamamlanan data setinin tablolaştırılması ve haber büteninin hazırlanması süreçlerinde her ay Merkez TÜFE grubunda bulunan toplam 8 işçi vazife almaktadır. TÜFE’de fiyatların alandan derlenmesinden tahliline ve haber bülteninin hazırlanmasına kadar geçen süreçte her ay yaklaşık 350 teknik ve konusunda uzman işçi misyon yapar.
VERİMLİLİK: Sahip olunan iş gücü ve sermaye ile ne kadar çıktı üretilebildiği verimlilik kavramı ile ilgilidir.
YATIRIM FONLARI: Yatırım fonları, katılmaya istekli vatandaşlardan toplanan meblağların, yatırım şirketleri tarafından içinde pay senedi, devlet tahvili, döviz, kıymetli maden ya da faiz getirili kıymetli kağıt olacak formda oluşturduğu portföydür.
YİNE DEĞERLEME ORANI: Bir hesap periyodu sonu itibariyle yapılacak değerlemede temel alınacak yine değerleme oranı, yine değerleme yapılacak yılın ekim ayında bir evvelki yılın birebir periyoduna nazaran Devlet İstatistik Enstitüsü’nün Toptan Eşya Fiyatları Genel indeksinde meydana gelen ortalama fiyat artış oranı olarak tanımlanıyor. Tekrar değerleme oranının belirlenmesinde temel olan her yılın ekim ayında oluşan son 12 aylık Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-FE), o yılın tekrar değerleme oranını gösteriyor. Örneğin 2019 yılında 12 aylık üretici fiyatları endeksi yüzde 22,58 olarak gerçekleşmişti. Münasebetiyle 2020 yılında uygulanacak olan tekrar değerleme oranı da yüzde 22,58 olmuştu.
ZARURÎ KARŞILIK ORANI/MUNZAM KARŞILIK: Bankalar mevduatlarının bir kısmını TCMB’de bulundurmak zorundadır. Buna “zorunlu karşılık” ismi verilir. Zarurî karşılık oranı, mevduat kabul eden finansal kurumların mevduatlara karşılık olarak TCMB’de kanunen bulundurmak zorunda olduğu orandır. Bu oran, yükümlülüklerin çeşidine, vadesine ve paranın ünitesine nazaran farklılaşabilir ve TCMB tarafından kararlaştırılır. Bu oranda yapılan değişiklikte sürdürülebilirliği sağlamak ve enflasyonu dengelemek amaçlanır. Usul sıkılaştırma adımlarını sağlayan para politikalarındandır.
Ensonhaber
