Hakikat ve sağlıklı beslenmenin insanların sıhhat ve ömür kalitesinde fark yarattığı bir sır değil. Lakin her vakit besleyici yiyecekler yemek istemiyoruz. Ekseriyetle gerilimli ve yorucu geçen günler nedeniyle, kalorili ve yağlı yiyeceklere yöneliyoruz. Bu durumlarda farkınad olmak çok kıymetli, zira hisleri hafifletmek için muhakkak yiyecek çeşitlerine yönelik bu ani istek, duygusal açlık olabilir.

Duygusal açlık, bir yeme bozukluğu değildir, daha çok bir sistemsiz ruhsal yahut davranışsal geçmişe sahip yemedir. Sıkıntıdan muzdarip olanlar, güzel duyumlar bulmanın, berbat hislerden kurtulmanın ve rahatlık aramanın yolunu yemeklerle ararlar.

Fakat bu rahatlık hissinin, çok geçmeden yerini suçluluk hissine bırakabileceğini söyleyen Dyt. Serkan Sıtkı Şahin, duygusal açlık hakkında merak edilenleri ve baş etmenin yollarını anlattı:

KIYMETLİ BİR SUÇLULUK DUYGUSU BIRAKIYOR

Yiyecekler ekseriyetle ıstırap, hayal kırıklığı, can problemi ve telaş üzere olumsuz hisleri kamufle etmek için kullanılır. Anlık olsun ya da olmasın çeşitli duygusal faktörler, kişinin fizyolojik yeme muhtaçlığı olmasa bile daha fazla yemesini tetikleyebilir. Gerçek açlık olmadan yemek, vakitle kişinin kilo almasına ve sıhhatinin ziyan görmesine neden olabilir.

Genel olarak duygusal açlığı, yemeğin bize getirdiği zevk yoluyla olumsuz bir duyguyu hafifletmek için bizi yemeye iten bir iştah tipi olarak tanımlarız. Daha klinik bir seviyede, bir sorun olarak görülen ‘duygusal açlık’ kavramı, yemeğin öbür kaynaklara sahip olmadığımız için hislerimizi yönetmede temel bir rol oynadığı ve hepsinden kıymetlisi, denetim edemediğimiz bir davranışa dönüştüğü manasına gelir. Bu da kilo almamıza neden olur. Ekseriyetle, orta sıra ortaya çıkar ve fark edilmeden masraf. Sorun şu ki, beyin yiyeceklerle ilgili rahatsızlığı hafifletebileceğini keşfeder ve bu davranışı acilen öğrenebilir.

Duygusal açlık krizleri, onları tanımlamamıza müsaade veren kimi özellikler gösterir. Tipik olarak, apansız ortaya çıkan ve bizi dürtüsel olarak ve çabucak yemeye iten bir açlıktır. Belli bir besine iştah göstermemiz de karakteristiktir. Beynimizin aradığı, rahatsızlığını giderecek olan bir zevk kaynağıdır. Duygusal açlığın bir öteki tipik özelliği de, yedikten sonra krizin büsbütün geçmemesi ve değerli bir suçluluk duygusu bırakmasıdır.

Duygusal açlık kıymetli ölçüde farklı özelliklere de sahiptir. Esas belirtileri şunlardır:

– Gerilimi yahut makus hisleri gidermek için yemek yemek

– Bir kutlama olarak yemek

– Ödül olarak yemek

– Yemek yeme dürtüsünü denetim edememek

– Sıkıntı bir durum karşısında oluşan ani açlık

– Fizikî olarak aç olmadan yemek yemek

– Muhakkak yiyeceklere çok dilek

– Yemek yeme müddetinin olağandan daha süratli olması

– Yemek yedikten sonra suçluluk duygusu

– Yemek yerken ağır zevk yahut rahatlama hissi

– Yemek yedikten sonra pişmanlık

KİLO VERMEYE MAHZUR OLUYOR

Duygusal açlık ekseriyetle ruhsal faktörler ve duygusal durumla ilgilidir. Kişinin o an yaşadığı çevresel ilgili faktörler nedeniyle de ortaya çıkabilir. Yemek yemek, gerilim, ıstırap, memnuniyetsizlik ve bilhassa anksiyete üzere hislerle başa çıkmak için bir reaksiyon haline gelir. Gerilimli bir rutin yahut problemli bir bağ de duygusal açlığı tetikleyebilir. Hislerin duygusal açlığın nedeni değil, insanların hislerle başa çıkmak için geliştirdikleri uygunsuz yol olduğunu unutmayın.

Yemek yemeden evvel, ne çeşit bir açlık hissettiğimizi ayırt etmek için içsel bir tahlil yapmak değerlidir, böylelikle duygusal açlığı tespit etmek ve akabinde onunla başa çıkmak için prosedürler oluşturmak daha kolay olur. Gözlenmesi gereken birinci faktörler şunlardır:

– Yemek yeme gereksinimi fizyolojik açlığı gidermek için mi yoksa yalnızca makul bir besine duyulan istek mu?

– Kendimi sakince yemek yemek için mi hazırlıyorum yoksa acil ve denetim edilemez bir yemek yeme dileği mu hissediyorum?

Yemek yemek beslenmek için yapılan bir şeyin dışına çıktığında ve kendimizi denetim edemediğimiz anlık bir rahatlama olarak görüldüğünde, bunun farkında olmalıyız. Duygusal açlık kişiyi çoklukla fazla yemek isteği ile alakalı yüksek kalorili, yağlı ve şekerli besinler yöneltir. Duygusal açlığın tetiklemesiyle alınan gıdai başlangıçta güzel bir his sağlar. Lakin, yedikten kısa bir müddet sonra, tüketilen yiyeceklerin neden olduğu beğenilen his, vahim bir utanç ya da pişmanlığa dönüşebilir.

Kilo vermenin önündeki en büyük mahzurlardan biri duygusal açlıktır. Bunun nedeni, bu durumlarda kişinin hisleri tarafından rehin alınması ve yemek planlamasının onlara nazaran dalgalanma eğiliminde olmasıdır.

Kişi berbat bir gün yahut makus bir hafta geçirirse, birçok iniş ve çıkışlar varsa, bu katiyetle yemeğin kalitesine ve ölçüsüne yansıyacak ve kilo verme teşebbüslerini direkt engelleyecektir.

FİZİKÎ AÇLIK VE DUYGUSA AÇLIK ORTASINDAKİ FARKLAR

Fizikî açlık çoklukla yavaş yavaş hissedilir. Yani fizyolojik bir muhtaçlıktan ötürü kişi karnında guruldama hisseder, modu düşer, baş ağrısı ve halsizlik hissedebilir.

Bu durumda beslenme, bedeni besleme fonksiyonuna sahip çeşitli besinlerle yapılabilir. Bu tip bir açlık yavaş süratte başlama eğilimindedir ve giderek artar. Duygusal açlık ise esasen isminden da anlaşılacağı üzere, yemek yemeye hisler tarafından itildiği manasına gelir.

Bu durumda beslenme, birtakım duygusal rahatsızlıklar, hayal kırıklığı, ıstırap, dert yahut öbür bir nedenle yapılır. Duygusal açlığın hak etme fikriyle kontaklı olması da yaygındır. Örneğin; güç bir günün akabinde, kişi fazla kalorili bir şeyler yer zira ona nazaran yorucu ve gerilimli bir günün akabinde bir mükafatı hak eder. Bu, yemekle yanlış bir münasebet yaratır, zira kişi, yaşadığı aşınma ve yıpranma için bir ödül olarak yer ve bu çeşit bir ödül arar.

MUCİZE DİYETLERDEN UZAK DURUN

Duygusal açlıkla çabada en değerli adımlardan biri mucize diyetlerden uzak durmaktır. Çok kısıtlayıcı diyetler şahısta, açlık ve duygusal uygunluk hali ortasındaki dengeyi bozar. Birden fazla vakit şahıslar kendilerini kaybolmuş hissederler ve bir çıkmaza girerler.

Daima yeni diyetlere yönelirler ve kısa müddette duygusal açlık atakları geçirler yahut besin kaybıyla bitkin düşerler. Bu döngü yalnızca kilo verme için değil, her şeyden evvel, sayısız hüsrana uğramış denemeden sonra kendini gözden düşürmeye başlayan kişinin benlik hürmeti için de çok berbattır. Bu döngüyü kırmak ve dengeyi yine sağlamak için duygusal açlık ve kilo verme süreci konusunda uzmanlaşmış bir diyetisyen ve psikolog ile görüşmek gerekir.

Yanlışsız rehberlik ve tedavi ile kişinin kendi alışkanlıkları, fikir ve hislerini dönüştürmek için gerekli maharetleri gelişecektir.

Duygusal faktörlerin diyetinizi etkilemesine müsaade vermeden duygusal açlığı tedavi etmenin ve üstesinden gelmenin birkaç yolu vardır. Duygusal açlığın farkında olmak ve sorunun tetikleyicileri olan kimi alışkanlıkları değiştirmek gerekir. Başlamak için, çok yeme dileğine yol açan nedenleri belirlemek gerekir.

Kimi hisler, hisler ve durumlar duygusal açlığın ortaya çıkmasına neden olabilir. Bu nedenle, sorunun nedenlerinin farkında olunmalıdır.

Duygusal açlığın derecesi ne olursa olsun, tedavi aramak son derece kıymetlidir. Yalnızca kilo verememe sorunu için değil, bireylerin tıpkı vakitte besin eksiklikleri, suçluluk, pişmanlık, düşük benlik hürmeti ve düşük öz itimat yaşadıkları da dikkate alındığında, hayat kalitesi hayli düşer.

Alanında uzman bir beslenme uzmanı ile yemek planlaması yapmak, davranışsal beslenme tekniklerini kullanmak ve besin ile şuurlu ve sağlıklı bir bağ kurmak şahsa en iyi biçimde ahenk sağlayacaktır.

DUYGUSAL AÇLIĞI DENETİM ETMEK MÜMKÜN

Duygusal açlığın üstesinden gelmenin birinci adımı, daha evvel de söylediğimiz üzere mucize diyetlerden uzak durmak ve kendinizi profesyonellerin ellerine bırakmaktır. Kişinin duygusal bir gereksiniminin yemekle karşılanmadığını anlaması gerekir. Kişi, kendisini çok berbat hissettiren ve fizikî sıhhati üzerinde uygun olmayan sonuçları olan bir davranışı gerçekleştirmeye iten derin güdüleri keşfetmelidir.

Bunun haricinde, kendimizi besleme konsunda daha şuurlu olmaya başlamamız gerekiyor. Bu durumu değiştirmeye başlamak için bu ipuçlarını deneyebilirsiniz:

– Tasayı azaltmak ve yemekten evvel sakin bir duruma girmek için dinlenin.

– Sakin ve oturarak yiyin. İvedi etmeden yemek için makul bir vakit ayırmak kıymetlidir.

– Ne vakit acıktığımızı belirleyin ve sadece bedenimiz belirlediğiniz belirtileri verdiğinde yemeye çalışın. Dürtülerimizi, bilhassa toplumsal seviyede denetim etmemiz gerekiyor.

– Yavaş yiyin. Bunu başarmak için yemek için en az 20 dakika ayırmanız gerekir.

– Tüm duyuları kullanın. Yalnızca tat alma duyusu değil, elinizden gelen her şeyi yapın. Elma yahut kuru üzüm üzere bir meyve ile uygulama yapabilirsiniz. Tüm dikkatinizi o meyveye dokunduğunuzda, tahlil ettiğinizde, kokladığınızda ve yavaşça tadını çıakrdığınızda ürettiği duyumlara vermeye çalışın.

– Durmak için midenizin büsbütün dolu olduğunu hissetmeniz gerekmez. Beynimizin tatmin olduğu bildirisini göndermesi 15 dakika sürer, ona o vakit vermeliyiz.

– İyi çiğneyin, yiyecekleri tam olarak çiğnemeden yutmayın.

– Bir sonraki lokmayı almadan evvel tüm yiyecekleri yutun.

– Günlük yemek menüsü yapın.

– Öğün ortalarında meyve ve zerzevat üzere daha sağlıklı yiyecekleri tercih edin.

– Spor yapın.

Ensonhaber