Brexit’le AB üyeliği sona eren Birleşik Krallık’ın birlik ülkeleri ile ortasındaki pek çok sorunu çözememiş olması taraflar ortasındaki tansiyonu yükseltti.

Birleşik Krallık, Brexit nedeniyle başta İrlanda, İspanya ve Fransa olmak üzere AB ülkeleri ile çeşitli hususlarda ağır biçimde uyuşmazlık yaşıyor.

FİZİKİ BİR KARA SONU OLUŞTURULAMIYOR

AB ve Birleşik Krallık ortasında ayrılık sürecinin başından beri tartışmalara neden olan hususların başında Kuzey İrlanda geliyor.

İrlanda Adası’nda Katolik ayrılıkçılar ile İngiltere’yle birlik yanlısı Protestanlar ortasındaki savaşı sona erdiren “Hayırlı Cuma Anlaşması” gereği, İrlanda ve Kuzey İrlanda ortasında fiziki bir kara sonu oluşturulamıyor.

Brexit Ayrılık Muahedesi’nin bir kesimi olarak imzalanan Kuzey İrlanda Protokolü, Birleşik Krallık’ın kesimi olan Kuzey İrlanda ile AB üyesi İrlanda Cumhuriyeti ortasındaki ticari bağları düzenliyor.

GÜMRÜK DENETİMİ PRATİKTE ÖNEMLİ PROBLEMLERE NEDEN OLUYOR

Protokole nazaran, Brexit’e karşın Kuzey İrlanda, AB’nin gümrük kurallarına tabi olmaya devam ediyor. AB kuralları gereği Tek Pazar’a, hasebiyle Kuzey İrlanda’ya İngiltere üzere artık AB üyesi olmayan bir ülkeden birtakım eserlerin direkt gönderimi sona erdi.

Bu nedenle resmi olarak Birleşik Krallık egemenliğinde yer alan Kuzey İrlanda’nın İngiltere ile ticareti limanlarında gümrüğe tabi tutuluyor.

Limanlarda ve denizde gümrük denetimleri yapılması kararının uygulaması ise pratikte önemli sıkıntılara neden oluyor.

MUTABAKATA UYMAMASI AB TARAFINI RAHATSIZ EDİYOR

Bu durumda Birleşik Krallık, Kuzey İrlanda’ya pek çok eseri direkt gönderemiyor.

Bilhassa, Birleşik Krallık’tan Kuzey İrlanda’ya sosis, salam ve kıyma üzere eserlerin gidemeyecek olması İngiltere tarafında büyük rahatsızlığa neden oluyor.

Bu nedenle İngiltere, Brexit mutabakatının tam olarak uygulamaya koymuyor ve kelam konusu eserlerin gönderilmesine “kesintisiz” biçimde devam ediyor.

İngiltere’nin Kuzey İrlanda’ya gidecek eserlere gümrük kontrolü yapmayı devamlı “erteleme” yoluna giderek muahedeye uymaması AB tarafını rahatsız ediyor.

PROTOKOLÜNÜN DEĞİŞTİRİLMESİ TALEBİ

Londra, AB’den İrlanda protokolünün değiştirilmesini talep ediyor. Bu çerçevede Birleşik Krallık, Kuzey İrlanda’ya eser ihracatında denetleme yapılmamasını istiyor. Karşılıklı gümrük süreçlerinin kolaylaştırılması de İngiltere’nin istekleri ortasında.

Ayrıyeten, Birleşik Krallık, protokolün uygulanmasında yaşanacak uzlaşmazlıkların Avrupa Adalet Divanı’na taşınmasına ait unsurun de değiştirilmesini talep ediyor.

Londra, AB’nin protokolde değişiklik talebine karşılık vermemesi durumunda farklı önlemler alabileceğini belirtiyor.

“ASKILA ALINMASI” TEHDİDİ

İrlanda protokolün 16’ncı unsuru AB ve Birleşik Krallık’a önemli ekonomik, toplumsal ve çevresel zorlukların kalıcı olma eğilimi göstermesi durumunda tek taraflı olarak gerekli kollayıcı tedbirlerin alınmasına imkan veriyor.

Bir tarafın bu maddeyi tetiklenmesi Brexit muahedesinin “askıya alınması” manasını taşıyor.

Londra ve Brüksel, Kuzey İrlanda’dan ötürü yaşanan problemleri aşmak için farklı yaklaşımlar ortaya koyuyor.

Başta bu duruma sıcak yaklaşmayan AB’nin yakın vakitte protokolün güncellenmesi maksadıyla masaya çeşitli teklifler koyması bekleniyor.

CEBELİTARIK

İngiltere’nin denizaşırı topraklarından Cebelitarık, Akdeniz’in Atlantik’e açılan kapısı.

AB ile İngiltere ortasında varılan Brexit muahedesinin dışında bırakılan ve daha evvel Gümrük Birliği ile Schengen içinde yer almayan Cebelitarık’ın pozisyonu iki tarafın bağlarını geren bir öteki başlık olarak beliriyor.

İspanya ve Birleşik Kralık, 2020 sonunda Cebelitarık hakkında uzlaşılmıştı.

Buna nazaran, Cebelitarık, Schengen Bölgesi’ne dahil edilecek, hudut denetimlerini 4 yıllık bir mühlet için AB kurumu olan Frontex üstlenecekti lakin kelam konusu uzlaşının AB ile Birleşik Krallık ortasında resmi bir “uluslararası anlaşmaya” dönüşmesi gerekiyor.

Bu çerçevede AB üyesi ülkeler, geçen hafta AB Komitesi’ne Londra ile Cebelitarık konusunda mutabakat müzakerelerine başlama yetkisi verdi. Böylelikle Brüksel, Cebelitarık’ın durumunun netleştirilmesine yönelik Londra’yla görüşmelere başlayacak.

GÖÇ, YÖNETİM, VİZE, OTURUM…

Bu noktada, AB üyesi İspanya, AB hudut müdafaa ajansı Frontex’in Cebelitarık’ta faaliyet göstermesini istiyor.

AB tarafı, Cebelitarık’ın göç, yönetim, vize, oturum üzere hususlarla birlikte polis ve bilgi paylaşımı üzere başlıklarda kendi kurallarına uymasını talep ediyor.

Birleşik Krallık ise Cebelitarık’taki egemenliğinin tartışılmayacağını belirtiyor. Londra, İspanya’nın Cebelitarık’ın ekonomik ve siyasi işlerinde faal rol almaması gerektiğini belirtiyor.

Cebelitarık, İngiltere ile İspanya’yı sıklıkla karşı karşıya getiriyor. İngiltere yarımadanın kendi siyasi statüsünü belirleme hakkına sahip olduğunu savunuyor.

Cebelitarık’ın iktisadı kıymetli ölçüde off-shore bankacılık, internet üzerinden bahis ve turizm üzere alanlara dayanıyor.

BALIKÇILIK

AB ve İngiltere ortasında Brexit müzakerelerinde balıkçılık ve kotalar konusu en güç başlıklar ortasında yer alıyordu.

Muahede gereği kara sularındaki balık stoku ortak yönetilecekti. İngiltere, balıkçılık aktivitelerini geliştirebilecek, Avrupalı balıkçıların faaliyetleri de devam edecekti.

Taraflar ortasında yapılan ticaret ve iş birliği muahedesinde, İngiliz kara sularındaki AB kotasının 2026 yılına kadar yüzde 25 düşürülmesi ve her balık tipi için yıllık kotaların farklı olarak belirlenmesi öngörülmüştü.

AB ve İngiltere ortasında 2021’deki balıkçılık kotalarının belirlenmesine yönelik müzakerelerde uzlaşı sağlanabildi fakat bilhassa Fransız balıkçılar belirlenen bölgelerde faaliyet gösteremedi.

İngiltere’ye bağlı Jersey Adası idaresi, kendi sularında avlanmaya devam etmek isteyen Fransız balıkçı teknelerinden, geçmişteki faaliyetlerine dair delil sunmalarını istemişti.

FRANSA’NIN İNGİLTERE’YE KARŞI AB’DEN İSTEDİĞİ KATI DAVRANIŞ

Bu durum, İngiltere ve Fransa ortasında tansiyona neden oldu.

Fransa, Jersey’in elektriğini kesme tehdidinde bulunmuş, Fransız balıkçılar da adanın limanını ablukaya almıştı.

İngiliz hükümeti, Jersey Adası’na tedbir olarak iki donanma gemisi göndermiş, Fransa da bunun akabinde misilleme olarak bölgeye iki donanma gemisi gönderme kararı almıştı.

Fransız balıkçıların ablukasını bitmesi üzerine donanma gemileri karşılıklı olarak geri çağırılmıştı.

Fransa, balıkçılık konusunda AB’nin Birleşik Krallığa karşı daha katı davranmasını talep ediyor.

Böylelikle, İngiltere’nin AB’den “boşanması” Kuzey İrlanda, Cebelitarık ve balıkçılık üzere çeşitli alanlarda meselelere neden oldu. Bu yaşanan problemlerin yakın vakitte çözülmesi de beklenmiyor.

ABD’DEN RESMİ AYRILIŞ 31 OCAK 2020’DEYDİ

İngiltere, Galler, Kuzey İrlanda ve İskoçya’dan oluşan Birleşik Krallık’ta, Haziran 2016’da yapılan AB referandumunda yüzde 48’e karşı yüzde 52 ile Brexit kararı alınmıştı.

Birleşik Krallık AB’den resmen 31 Ocak 2020’de ayrılmıştı.

Ensonhaber