Bayan Hakları Günü olarak kutlanan 5 Aralık tarihinin temelini Olympe de Gouges’un 1791’deki Bayan ve Bayan Yurttaş Hakları Bildirgesi’ne dayanmaktadır.
Dünyanın birçok ülkesinde kutlanan bu manalı gün Türkiye’de Mustafa Kemal Atatürk tarafından 5 Aralık 1934 tarihinde “Kadınlara seçme ve seçilme hakkı” tanınmasıyla daha da manalı bir gün haline gelmiştir.
İtalya’da1945, Fransa’da 1944, Belçika’da 1960, İsviçre’de 1971 yılında bayanlara seçme ve seçilme hakkı verilmesiyle Türkiye ve Türk bayanları öteki medeniyetlere de öncü olmuştur.
1934 yılından günümüze kadar bayanlarımız, eğitimden sıhhate, yasama, yürütme ve yargıdan iş dünyasına, siyasetten iktisada, sanattan spora kadar hayatın her alanında muvaffakiyetle vazife almışlar ve almaya da devam etmektedirler.
BAYAN HAKLARI BİLDİRGESİ VE HUSUSLARI
Fransız İhtilali sonrası yayımlanan bildirgeye ek olarak Gouges’un hazırladığı kadın hakları bildirgesine Bayan ve Bayan Yurttaş Hakları Bildirgesi denildi.
Yayımlanan bildirgenin içeriğinde bayanların toplumsal, türel ve politik alanda erkeklerle eşit haklara sahip olmasının gereklilikleri yer aldı.
Unsur I: Kadın özgür doğar ve erkeklerle haklar bakımından eşittir.
Unsur II: Her siyasi derneğin maksadı, bayan ve erkeğin, doğal ve daimi haklarını korumaktır. Bu haklar; özgürlük, mülkiyet, güvenlik ve bilhassa baskıya karşı koymaktır.
Husus III: Her bir devlet gücünün aslı bayan ve erkeklerin birliğine ve onların ulustaki varlıklarına dayanmaktadır. (a€¦)
Husus IV: Özgürlük ve adalet başkasına ilişkin olan her şeyin iadesinden oluşmaktadır. Böylece erkeğin daimi zulmüne karşı çıkma haklarını uygulamanın hududu olmamaktadır. Sonlar tabiat ve akıl çerçevesinde düzenlenmelidir.
Unsur V: Doğa ve akıl kanunları toplum için ziyanlı olabilecek tüm davranışları yasaklar. Bu kanunların müsaade verdiği ve ilahi kanunların yasaklamadığı hiçbir şey engellenemez.
Unsur VI: Yasa genel iradenin sözü olmalıdır. Bütün bayan ve erkek vatandaşlar şahsen yahut bir vekil aracılığıyla yasanın oluşumuna katkıda bulunmalıdır. Bütün bayan ve erkek vatandaşlar yasanın önünde eşit olup; bütün rütbe, durum ve resmi dairelere eşit ölçüde kabul edilmelidir.
Husus VII: Hiçbir bayan bu maddelerin dışında bırakılmayacaktır. Bayan belli durumlarda yasalar önünde suçlanacak, tutuklanacak ve hapsedilecektir. Bayanlar da erkekler üzere, kararı kesin olan bu maddelere bağlı olacaktır.
Husus VIII: Yasa yalnızca mutlak, açık ve gerekli cezalar vermelidir.
Husus IX: Suçlu bulunan her bir bayana yasanın yaptırımları uygulanır.
Unsur X: Kimse genel bir siyaset olsa bile, mahkümiyetinden ötürü dava edilemez. Bayan darağacına çıkma hakkına sahiptir, birebir ölçüde konuşmacı kürsüsüne çıkma hakkına da sahiptir.
Unsur XI: Fikir ve fikirlerin özgürce sözü bayan haklarının en bedelli unsurlarından biridir, zira bu özgürlük babaların çocuklarıyla olan babalık bağlarını garanti altına alır. Böylece her bayan vatandaş onu gerçekleri gizlemeye zorlayan barbarca önyargılar olmadan “Ben bize ilişkin olan bir çocuğun annesiyim” diyebilir.
Husus XII: Kadınların ve bayan yurttaşların haklarının teminat altına alınması, daha büyük bir faydası ortaya koyar. Bu teminat, bu hakların tanındığı şahısların ayrıcalığı olmamalıdır, herkesin faydasına hizmet etmelidir.
Unsur XIII: Devletin masrafları ve idari sarfiyatlar için bayan ve erkeklerin katkısı eşittir. Bayanlar bütün yükümlülük ve yorucu işlerde katkıda bulunurlar, bu nedenle vazife, iş, talep, onur ve zanaatte de paylaşıma katılırlar.
Unsur XIV: Kadın ve erkek yurttaşlar kendileri yahut temsilcileri aracılığıyla vergilerin mecburî olup olmadığına karar verme hakkına sahiptir. Bayan yurttaşlar, yalnızca varlıklarında değil, birebir vakitte resmi kurumlarda, vergilerin toplanması, bunların kullanılması ve müddetinin belirlenmesi sürecine eşit oranda katılabildikleri takdirde bunu kabul ederler.
Husus XV: Vergi ödemesinde erkeklerle bir olan bayanlar, resmi devlet memurundan mali işlerle ilgili bilgi alma hakkına sahiptir.
Husus XVI: Hakların garantisinin olmadığı ve güçler ayrılığının belirlenmediği bir toplumun anayasası yoktur. Ulusu oluşturan bireylerin çoğunluğu yasanın biçimlendirilmesinde katkıda bulunmadıysa, o yasa yoktur ve geçersizdir.
Unsur XVII: Birlikte yahut farklı olarak mülkiyet her iki cinsin hakkıdır .Kimse ulusun asıl miras hissesinden mahrum bırakılamaz.
Ensonhaber
